Wijnand Van Stam, fokker eigenaar van Turbo Z

‘Een fokker moet zijn bevindingen over de afstamming toetsen aan de ervaring van de ruiter’

Turbo Z viel dit jaar op in Aken, Rotterdam, Valkenswaard en Sankt-Gallen. Zijn grote doorbraak volgde bij de start van het nieuwe wereldbekerseizoen. Turbo Z en Kevin Jochems wonnen de eerste manche in Oslo en sprongen de barrage in Lyon. Ze namen daarmee zelfs de leiding in het WB circuit. Maar wie is de fokker en eigenaar achter deze revelatie? Wijnand Van Stam, 73, ondernemer en hobbyfokker. Z Magazine ging bij hem op de koffie.

‘Ik heb twee paarden gefokt die in Aken sprongen: Ginus en Turbo Z. Daar zit 21 jaar tussen. Om maar te zeggen dat je niet elk jaar een Turbo fokt’

De stal van Wijnand Van Stam bereik je enkel met een veerpont. Zijn accommodatie oogt ruim en weids, maar Wijnand: ‘toen ik 43 jaar geleden naar hier verhuisde, woonde ik 3 kilometer van Schoonhoven, nu is dat nog 300 meter Alles wordt volgebouwd.’ Hier hebben ze nog niet gehoord van de betonstop. In de weide grazen twee fokmerries, Bigicini (Kojak) en Digicini (Indorado), twee halfzussen van Turbo Z. Eentje gaf dit jaar een veulen van Aganix du Seigneur Z.

‘Met paarden valt het makkelijker tegen dan mee’

‘Je ziet veel goede nakomelingen van Aganix in de sport’, argumenteert Wijnand: ‘als fokker kijk ik naar de pedigree en die info koppel ik aan de kennis van amazone Anouk De Ruijter waar ik meerdere paarden mee heb. Mijn kennis van de fokkerij toets ik aan haar ervaring en inzicht. Zo hoort het ook. Ik kan misschien de mooiste papieren fokken, ze moeten er in de piste wel overheen. Maar zelfs met al die informatie krijg je nooit zekerheid en iedereen vergist zich.’

Stammoeder Gicini

De stammoeder van Wijnand Van Stam is Gicini (Renville x Nimmerdor). ‘Zij schonk me vier GP paarden. Om mee te gaan met mijn tijd zou ik uit haar dochters embryo’s moeten spoelen, al heb ik daar helemaal geen zin in. Mijn merries dragen hun veulens.’

Het eerste paard(je) dat we zien is een 27 jarige pony. Klein maar dapper, vernemen we. ‘Het is mijn schouwhengst, onmisbaar voor elke fokker’, weet Wijnand: ‘ik heb enkele paarden met mijn Belgische dierenarts Bart Veldeman. We werken al jaren samen, er is een vertrouwensband maar het is mijn schouwhengst die het tijdstip van inseminatie bepaalt. Het is al vaak gebeurt dat ik mijn hengst schouw, vervolgens de merrie naar Bart breng waarna ze die avond of nacht ovuleert.’

In de stal van Wijnand Van Stam staan uiteraard enkele nakomelingen van Turbo Z. En een  driejarige Aganix du Seigneur Z en zijn grootmoeder is de moeder van Turbo Z. ‘En nu zou je denken, hij heeft paarden zat en toch heb ik er nog eentje bijgekocht (lacht): Thor van ’t Specialleke Z (Thunder vd Zuuthoeve). Een driejarige hengst, als veulen gekocht in België. Zijn moeder is Zini W (Ludo W x Corland) die bij mij geboren is en Ludo W komt uit Gicini, de moeder van Turbo Z. Zoiets vind ik nu echt leuk (glimlacht). De gelijkenis is treffend. Thor is net zoals Turbo op zijn leeftijd: een grote schraalmagere hengst. Daar kan je dus niet mee naar de keuring.’

Buiten lopen enkele veulens, van Turbo Z uiteraard. En Aganix wordt ook veel gebruikt in de moederstam van Turbo.

Alle druk op mijn schouders

De veulens van Van Stam worden zo laat mogelijk gespeend, eind oktober gaan ze van de merrie af. ‘Ik fok een vijftal veulens per jaar en als ze geboren worden gaan ze zo snel mogelijk naar de weide. Daarom dat ik mijn veulens het liefst eind april, begin mei wil zien geboren worden. Helaas viel de weidegang dit jaar tegen met al die regen. Zodanig dat ik ze allemaal wilde verkopen….Ik kon het niet. Eigenlijk ben ik daar niet mee bezig en ondertussen weten ze dat ik geen veulens verkoop. Ik besef dat dat nefast is voor de naambekendheid van mijn stam, het is zo. Aan de andere kant, ik heb de grootmoeder van Turbo Z als veulen kunnen verkopen. Dat is uiteindelijke niet doorgegaan en dat is mijn grote geluk geweest. Anders spraken we vandaag niet over Turbo.

Ik ben nu eenmaal graag bezig met mijn veulens en jonge paarden die ik helemaal in hun natuur laat. Kampioenschappen, selecties en keuringen zijn niet aan mij besteed. In het belang van de paarden en omdat ik het ook allemaal alleen moet doen. Gelukkig heb ik goede overeenkomsten en afspraken met enkele ruiters en amazones zoals Anouk De Ruijter die mijn paarden opleidt. Als ze niet goed genoeg zijn, vertrekken ze. De betere blijven tot ze gemiddeld 8 jaar zijn en worden dan verkocht. Je moet een keer verkopen, al is er geen haast bij. Niet in de opleiding, niet in de verkoop. Het eerste paard van mijn stammerrie Gicini was Kor II (Elmshorn), geboren in 1992. Die verkocht ik als vierjarige aan Roelof Bril. Op zijn zeven jaar won hij de Grote Prijs van Wenen, voor Hugo Simon en ET. Op die leeftijd een GP springen is reglementair niet meer toegelaten. Ik hoef je niet te vertellen dat Kor II geen lange carrière gekend heeft. Daar leer je dus ook uit. Daarom dat mijn paarden alle tijd krijgen. Dat kost geld, maar een paard als Turbo wordt ooit verkocht en dat compenseert veel.

Sommige paarden heb ik half in eigendom met de ruiter en dan praten we openlijk als er zich een klant aanbiedt. Als we er allebei een goed gevoel bij hebben, verkopen we. Turbo Z is nog helemaal van mij en dat betekent dat alle druk op mijn schouders valt. Iedereen wil dat Turbo in Nederlandse handen blijft. Voor de sport en voor Kevin Jochems. Ik begrijp dat wel, maar waarom zijn er dan geen Nederlandse investeerders? Alle verantwoordelijkheid ligt bij mij. Ginus is ook van mij gebleven. Hij was 10 jaar en kwetste zich in Bremen tegen een staander. Einde carrière. Zo gaat dat met paarden.’

Wijnand Van Stam had ooit een timmerfabriek waar kozijnen gemaakt werden. Dat bedrijf verkocht hij in aan 1989 aan een Britse koper. Vandaag heeft Van Stam nog een houthandel en een bedrijf waar triplexplaten geverfd worden. Hij zit in De Raad van Bestuur, het dagelijks bestuur heeft hij uit handen gegeven. Zijn prioriteit ligt bij zijn paarden.

Het worden niet allemaal Turbo's

 ‘Turbo sprong fenomenaal in de     wereldbekers van Oslo en Lyon, niet? Mijn   telefoon stond roodgloeiend. Is het al   gebeurd dat een paard zijn allereerste   wereldbeker wint? Ik denk het niet. Kevin   (Jochems) is een wereldruiter, dat scheelt   natuurlijk. En ach, het geluk moet aan je   zijde zijn. In de paarden valt het makkelijke tegen dan mee. Ik heb twee paarden gefokt die in Aken sprongen: Ginus en Turbo Z. Daar zit 21 jaar tussen. Om maar te zeggen dat je niet elk jaar een Turbo fokt. Zo werkt het helaas niet.’

Nooit paardgereden

Wijnand Van Stam heeft nooit paardgereden. Hij kocht lang geleden een Gelders merrieveulen. ‘Ik kom langs moederskant uit een boerenfamilie en dieren hebben me altijd aangesproken. Dat is blijven hangen. Ik wilde goede sportpaarden fokken en mijn eerste was Ginus (Renville), een gekeurde KWPN hengst. Dat is het mooiste wat ik meemaakte in de sport. Omdat het ook de eerste keer was dat mijn fokproduct GP’s sprong. Mijn opzet was geslaagd. Als beginnende fokker is het gissen en missen. En het geluk hebben dat je op het juiste moment de juiste mensen ontmoet. Ik heb niet altijd de juiste hengstenkeuze gemaakt, ik heb gelukkig wel Renville en Nimmerdor leren kennen.’

‘Wat is de juiste hengstenkeuze? Wie het weet mag het zeggen en dan hoor je niks’

Hoe kiest Wijnand de juiste hengst? ‘Ik kijk vooral naar de bloedlijnen. Ik gebruik bijvoorbeeld Kincsem (Carrera VDL) omdat hij een kleinzoon is van mijn Ginus. Maar wat is de juiste keuze? Wie het weet mag het zeggen en dan hoor je niks. Met andere woorden, ik zou het niet weten. Iedereen doet het een beetje op zijn manier en ik heb een voorkeur voor een hengst waarvan zijn (groot)moeders springpaarden gegeven hebben. Dat vind ik een belangrijke referentie.’

Niet mooi als veulen en jong paard

‘Turbo was helemaal niet zo mooi als veulen en jong paard. Omdat de moeder van Turbo klein is, adviseerde Bart Veldeman om Thunder vd Zuuthoeve te gebruiken. En ik kreeg effectief een groot model. Om dezelfde reden heb ik ook al Taloubet Z gebruikt. Turbo was niet enkel groot, hij was daardoor ook een slappe hengst. Een heel normaal paard eigenlijk. Ik heb hem daarom langer thuis gehouden. Turbo is pas op zijn vijf jaar naar Michael Greeve gebracht. Hij heeft Turbo zo’n vijf jaar gereden en dan heb ik hem ondergebracht bij Kevin Jochems, op tien minuten van mijn deur.’ Over die transfer wil Wijnand niet uitweiden.

Turbo Z is het dertiende veulen van zijn merrie Gicini. Haar eerste (Kor II) en laatste (Turbo Z) veulen wonnen een vijfsterren GP/WB. ‘Dat Turbo dit zou doen, kon ik niet voorspellen. Dat weet je pas als ze het gedaan hebben.’ Turbo Z kwam vooral dit jaar op de radar met een vierde plaats in de GP van Sankt Gallen en een vijfde plaats in de GCT GP van Valkenswaard.

Hij sprong de landenprijs van Aken en voor Wijnand Van Stam was het niet de eerste keer dat hij daar in de tribune zat als fokker. Mijn Ginus won er met Ulrich Kirchhoff in 1996 de finale van de 8 jarigen. ‘Je paard moet kansen krijgen en Kevin Jochems kreeg die van Rob Ehrens. Als je het dan kan waarmaken, is de trein vertrokken. Kevin en Turbo hebben kansen gekregen en gegrepen. Ze waren reserve voor de Olympische Spelen, het EK en de finale van de landencompetitie in Barcelona. Dan zit je dicht bij de top. En nu bevestigt hij weer in de wereldbekers.’

Dat Turbo Z en Kevin Jochems elkaar gevonden hebben, is eerder toeval. ‘Ik had Turbo Z na zijn verblijf bij Greeve terug naar huis gehaald en daar stond hij dan, thuis in zijn stal. Ik kende Kevin Jochems niet. Ik ken wel Jan Vink die hier niet zo ver vandaan woont. Zo is het idee ontstaan om Turbo naar Jan Vink te brengen en hij wees hem toe aan zijn ruiter Kevin Jochems. We hebben elkaar inmiddels leren kennen en ik ben blij dat zij elkaar gevonden hebben.’

Turbo Z werd ooit AES gekeurd, zodat Wijnand hem kan gebruiken voor zijn fokkerij. Daarbuiten is Turbo Z niet gegeerd. Of nog niet? ‘Ja, al wilden we hem dit jaar niet vers laten dekken omdat hij kansen kreeg in de sport en op de longlist stond voor de Olympische Spelen. Na zijn wereldbekerzege in Oslo was er plots wel vraag. Het enige wat we kunnen aanbieden is diepvries.’ Het is niet slecht geweest, zegt Wijnand als hij terugblikt. Hij maakt de bedenking dat er fokkers zijn die nooit een Turbo Z zullen fokken. Aan de andere kant vind hij dat er wat meer Turbo’s mochten geboren zijn in zijn stal.